- تعداد نمایش : 922
- تعداد دانلود : 689
- آدرس کوتاه شده مقاله: https://bahareadab.com/article_id/932
سال : 13
شماره : 3
شماره پی در پی : 49
ماهنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 13،
شماره 3،
،
شماره پی در پی 49
بررسی سبکی و محتوایی حماسۀ دینی« حملۀ حیدری» اثر باذل مشهدی
صفحه
(159
- 181)
علی بلاغی اینالو ، عبدالناصر نظریانی (نویسنده مسئول)، علیرضا مظفری
تاریخ دریافت مقاله
: 12 آذر 1395
تاریخ پذیرش قطعی مقاله
: 19 اسفند 1395
چکیده
زمینه و هدف: حمله حیدری، یکی از منظومه های حماسی است که باذل مشهدی آنرا به تأسی از شاهنامه فردوسی سروده است. این منظومه اثری تاریخی- دینی است که مضمون اصلی آن روایت داستان زندگی حضرت محمد(ص) و جنگهای او، بیان قهرمانی های علی(ع) و معجزات و کرامات آنها، رخدادهای تاریخی مربوط به صدر اسلام و ثبت شده در کتب سیر و تاریخ است. هدف اصلی این مقاله بررسی و تعیین ویژگیهای سبکی در حملۀ حیدری است.
روش مطالعه: این مقاله براساس مطالعات کتابخانه ای و به شیوۀ توصیفی- تحلیلی انجام شده است.
یافته ها: این اثر در قالب مثنوی و بحر متقارب سروده شده است. تقدیم فعل، جملات کوتاه و تکرار فعل، استفاده از ضمیر وی و او برای غیرجاندار، به کار بردن جمله واره های خاص شاهنامه، مطابقت صفت و موصوف و به کاربردن ضمیر مبهم و واو عطف یا ربط در آغاز مصراعها، از شاخصه های نحوی کلام اوست. مختصات ادبی کلام باذل نیز بیشتر بر تقلید استوار است. عمده تشبیهات به کار رفته در این اثر از نوع حسی به حسی است. در سطح فکری نیز ساختار کلی این منظومه مربوط به داستان‌های تاریخ اسلام است، تبیین تقابل کفر و دین، و توصیف صحنه های نبرد و ادوات رزم است.
نتیجه گیری: انتخاب بحر متقارب، به علت ازدیاد هجاهای بلند و ختم شدن به رکن مقصور، این اشعار را به زبان حماسی نزدیک کرده است. بیشترین بسامد در انتخاب ردیف، ردیف های ضمیری و افعال تام است که موسیقی بیرونی را به آهنگ حماسی نزدیک کرده است. اما کاربرد لغات عربی، عامیانه و جدید نسبتاً زیاد آن با منطق زبان حماسی سازگار نیست. تکرار واج ، واژه، تخفیف کلمات و جناس، باعث افزایش موسیقی درونی این منظومه شده است. در سطح ادبی نیز کاربرد تشبیهات نوع حسی به حسی تقویت کننده فضای سادۀ حماسی است. در سطح فکری نیز وصف میدانهای جنگ و شرح پهلوانیها از جمله موضوعات موجود در این حماسۀ دینی است.
<-div>
کلمات کلیدی
سبک‌شناسی
, حمله حیدری
, باذل مشهدی
, حماسۀ تاریخی-دینی
- انواع ادبی،(1376) شمیسا، سیروس، تهران، فردوس.
- بررسی تاثیرات شاهنامه بر حمله حیدری باذل مشهدی،(1394) رویانی، وحید، جستارهای ادبی، شماره 189، صص 113-139.
- بررسی سبک شناسانه حماسه های دینی در ادب پارسی،(1389) شمشیرگرها، محبوبه، اندیشه های ادبی، شماره 4، صص 11-34،
- تصویرآفرینی در شاهنامه( 1369) رستگار فسایی، منصور؛ شیراز، انتشارات دانشگاه شیراز
- حماسه سرایی در ایران، (1389) صفا، ذبیح اله، تهران، امیرکبیر.
- حمله حیدری، باذل مشهدی، میرزا محمد رفیع، نسخه خطی سپهسالار، شماره 1025.
- درآمدی بر هنر و اندیشۀ فردوسی( 1372) حمیدیان، سعید، تهران: مرکز
- درون¬مایه¬ ساقی¬نامه¬ها، (1392) مقیسه، بهارستان سخن، شماره22، صص 141-160.
- سبک خراسانی در شعر فارسی، (1376)محجوب، محمدجعفر، تهران، فردوس.
- سبک شناسی حمله حیدری راجی کرمانی، (1379) فضیلت، محمود، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، شماره 156، صص 361-380.
- سبک شناسی نظریه¬ها،رویکردها،روش¬ها، (1392) فتوحی، محمود، تهران، انتشارات سخن.
- صور خیال در شعر فارسی،(1372) شفیعی کدکنی، محمدرضا، تهران، آگاه.
- قلمرو ادبیات حماسی ایران ،(1381) رزمجو، حسین، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- مراین نامه را خاوران نامه نام، (1383) آیدنلو، سجاد، مجله نامه پارسی، شماره 3، صص 189-203.
- مقام راجی در ساقی¬نامه سرایی، (1380) اشرف زاده، رضا، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی کرمان، صص 349-362،.
- موسیقی شعر،(1391) شفیعی کدکنی، محمدرضا، تهران، آگه.
- موسیقی کلمات در شعر فارسی(1369) ، یوسفی، غلامحسین، ادبستان فرهنگ و هنر، ش 12، صص 16-18.
- نقد زبان حماسی در حمله حیدری باذل مشهدی،(1393) ملک ثابت، مهدی و اصغر شهبازی، ادب و زبان دانشکده ادبیات وعلوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، شماره 35،
- وزن و قافیه شعر فارسی،(1369) وحیدیان کامیار، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.